Episode 1:
De Pioniers
Jean-Jacques Daniel Dony was in die tijd abt (monnik) in Luik en hij is de pionier van de zinkindustrie. Hij kreeg tussen twee preken door het idee om zink te verfijnen.
Verfijning van zink, wat een onwaarschijnlijk idee!
Jean-Jacques Daniel Dony was in die tijd abt (monnik) in Luik en hij is de pionier van de zinkindustrie. Hij kreeg tussen twee preken door het idee om zink te verfijnen. Want hij was niet alleen abt, hij was ook een briljant chemicus.
Hij wilde zijn baanbrekende theorieën in praktijk brengen in een zink- en loodertsmijn vlak bij de Pruisische grens. Daarom vroeg hij bij Napoleon een mijnvergunning aan. In maart 1806 kreeg hij deze vergunning bij keizerlijk decreet, op voorwaarde dat hij ‘zink uit zinkerts kon halen en dat in een industriële oven tot een metallische toestand kon reduceren’.
Hij had zijn zinnen gezet op de Altenberg-mijn, wat in het Frans als Vieille Montagne (oude berg) wordt vertaald. Hij testte zijn ingenieuze proces tussen 1808 en 1810 in zijn fabriek in Luik.
En het werkte. Hij produceerde zijn eerste zinkblokken en liet er door een walserij in Givet platen van maken. Daarnaast vroeg hij meteen octrooi aan. In 1809 schreef hij aan Napoleon dat het hem was gelukt.
Waarvoor kunnen zinkplaten worden gebruikt?
Jean-Jacques Daniel Dony was uiteraard zeer verheugd over dit technische en industriële hoogstandje, maar hij wist niet goed wat hij verder met die zinkplaten kon doen. Daarom liet de abt door een ambachtsman een bad van zinkplaten maken dat hij als cadeau aan Napoleon schonk om de vormbaarheid van zink aan te tonen.
Een leuke anekdote: de bak met dubbele bodem werd op een houtkachel aangesloten, waardoor er warm water tussen de dubbele wanden kon circuleren. Twee moedige infanteristen droegen het bad tijdens de Russische veldtocht van Napoleon, zodat de keizer elke avond een warm bad kon nemen.
Toen het bad na een lange reis terugkeerde in Wallonië, werd het enkele decennia later door het bedrijf La Vieille Montagne gekocht (*).
Maar laten we teruggaan naar 1811. De abt wist een dakdekker enthousiast te krijgen en die liet zich inspireren door de assemblagetechnieken die voor loden daken werden gebruikt; hij maakte het eerste dak van gewalst zink ter wereld, op de Sint-Bartolomeüskerk in Luik, en een jaar later maakte hij het dak voor de Sint-Pauluskathedraal in Luik. We hebben nog altijd de factuur die de dakdekker aan de kerkraad stuurde, met daarin zijn argumenten om dit nieuwe materiaal te gebruiken.
En hoewel zink zijn bestemming had gevonden, wist Jean-Jacques Daniel Dony daar niet van te profiteren. In 1813 moest hij vanwege torenhoge schulden zijn mijn en octrooi overdragen aan François-Dominique Mosselman, een rijke Brusselse handelaar.
Zes jaar later is de abt/chemicus straatarm gestorven.
Dhr. Mosselman was een bekend zakenman met talloze bedrijven in Parijs. Ons verhaal over La Vieille Montagne gaat verder in de lichtstad Parijs, waar het een totaal andere wending krijgt…… (wordt vervolgd)
(*) Dit beroemde bad was tot 1989 eigendom van ons bedrijf; in 1989 hebben we het aan het Museum van de Metaalindustrie en de Nijverheid in Luik geschonken (dat momenteel wordt gerenoveerd).
Roger Baltus
Ingenieur-Architect
Voormalig Directeur Communication VMZINC